KARS PUSULA / ADEM ALP

Diyetisyen Hülya Tüzünler, günlük yaşamda bir çok insanda rastlanan Çölyak hastalığına dikkat çekti.Diyetisyen Tüzünler; Çölyak veya gluten enteropati olarak sıklıkla karşımıza çıkan ülkemizde her 200 kişiden birinin karşılaştığı ince bağırsağın gluten adı verilen protenine karşı ömür boyu süren ve konikleşen bir hastalıktır. Genetik, çevresel veya immünolojik olarak veya nedeni bilinmeden gerçekleşmektedir.Guten buğday, yulaf, arpa, çavdar gibi tahılların içinde bulunan proteindir. Çölyak hastalığı olan bireyler gluten içeren besinler tükettiğinde bağırsaklarda iltihaplanmalar olur. Hastalığın en temelini ince bağırsağın epitel yapısının bozulması oluşturur. Çocukluk döneminin en yaygın hastalıklarından olan çölyak kalıtsaldır ve aile öyküsünde olan bireyler bu konuda hassas davranmalıdır dedi.Belirtileri hakkında da açıklamada bulunan Tüzünler; Hastalığın belirtilerini Her bireyde aynı belirtiler gözlenmemesinin aksine anlaşılması zor ve zaman alıcı olabilir. Sadece çocuklara özgü olmayıp her yaşta görülmektedir.· Karın bölgesinde şişlik, gaz oluşumu,· Yaşa göre vücut ağırlığında azalma,· Kusma, ishal, kabızlık,· Adet düzensizliği,· Depresyon, anksiyete, sinirlilik,· Baş dönmesi, yorgunluk,· Ağız içi yaralanmalar,· Ciltte kaşıntı, döküntü,· Yoğun eklem ağrıları,· Düşük demir düzeyi gibi belirtiler gözlenir.Tedavisi geciken hastalarda kısırlık, ince bağırsak kanseri, lenfoma, büyüme geriliği gibi birçok ciddi sorunlarla karşılaşılaşılabilir.ÇÖLYAK TEDAVİ EDİLEBİLİR Mİ?Kronik ve ömür boyu devam eden bu hastalık uygun beslenme tedavisi ile hastalığın doğuracağı olumsuzlukları en aza indirir ve hastalığın seyri değiştirebilir. Çölyak hastaları için glutensiz diyet önerilir.GLUTENSİZ DİYETSon dönemlerin popüler diyetleri arasında olan glutensiz diyet sanılanın aksine her bireyin yapması uygun olmayan bir diyet olup sadece çölyak hastalarının tedavisi için uygulanan bir beslenme şeklidir.Glutensiz diyet katı bir diyet olup ömür boyu sürdürülmesi gereken alışması zaman alan bir beslenme şeklidir. Bu diyette gluten içeren hiçbir besin yer almamalıdır. Glutensiz diyet tedavisi başlandığı ilk günden itibaren şikayetlerin azaldığı ve iyileşmenin hızlandığı gözle görülür oranda fark edilir.GLUTENSİZ DİYET VE İÇERİĞİ:Bu diyette neler tüketilmeli?· Kümes hayvan etleri, kırmızı et, yumurta, balık (unlanmamış veya baharatlamamış ve içeriği bilinen konserveler)· Süt, yoğurt, peynir ve peynir çeşitleri, (hastalarda süt sindiriminde sorun yaşanmaktadır. Alternatif olarak laktozsuz süt tüketebilirler)· Tüm sebzeler, tüm meyveler,· Tüm bakliyat çeşitleri, (nohut, fasulye, mercimek, barburya…)· Katı ve sıvı yağlar, ( zeytinyağı, margarin, ayçiçeği yağı…)· Mısır, pirinç, patates, nohut unu, soya unu, karabuğday, kinoa, kestane,· Çiğ kabuklu yemişler, (paketli olmamalı)· Bal, pekmez, esmer şeker,· Zeytin,· Kahve, çay gibi kafeinli içecekler, asitli içecekler,· Maden suyu, meyve suları tüketilmelidir.Bu diyette neler tüketilmemeli?· Arpa, buğday, çavdar, yulaf içeren her besin (un, bulgur, ekmek, makarna, irmik, pasta, börek, simit, hazır çorbalar, soslar, köfte harçları, çeşniler, tarhana, galeta, tatlılar…)· Kahvaltılık gevrekler, yulaf ,· Hazır köfte veya marine edilmiş et ürünleri,· Malt içeriği bulunan içecekler,· Çikolata, puding, sakız, dondurma, hazır içecekler, kabartma tozu, soslu kuru yemişler, sirke, ketçap, mayonez, gofret, şekerlemeler, kremalar…Diyetin en önemli kilit noktası etiket okuma alışkanlığı olup çölyaklı bireylerde içeriği bilinmeyen ürünler tüketilmemeli, tüketimi olacak ürünlerin detaylı etiket okuması gerekmektedir. ‘GLUTEN İÇERMEZ’ ibaresi tasdik logosu beraberinde bulunmalıdır.DİYETTE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN BAZI HUSUSLAR· Protein içeriği yüksek besinler beslenme de yer almalı, ( her gün 1 yumurta tüketimi)· Haftada ortalama 2-3 gün kuru baklagiller tüketilmeli,· Süt ve süt ürünleri bireyin gereksinmesine uygun günlük tüketilmeli, (sütte laktozsuz ürünler dikkate alınmalı)· Karışık mısır unu gibi sade olarak bulunmayan ürünler alınmamalı veya içeriği detaylı kontrol edilmeli,· Etiketsiz ürünler tüketilmemeli,· Hazır ve açıkta bulunan besinlerin tüketimi sınırlandırılmalı ve hiç olmamalı,· Kullanılan ilaçlar, kozmetik ürünleri, şampuanlar, diş macunları, ağız gargaraları gibi birçok ürün içeriğinde gluten bulunduğu bilinmeli ve hassasiyet gösterilmeli,· Tüketimi serbest ve yasaklı olan besinler iyi bilinmeli,· Saklama ve hazırlama koşullarına dikkat edilmeli ve kesinlikle diğer bireylerden ayrı olmalı,· Kullanılan kesme tahtası, tahta kaşık, teflon tavalar, bıçak, tost makinesi, fırın, mutfak bezleri gibi birçok ekipmanların temizliği ne kadar iyi yapılsa da maalesef tamamıyla glutenden arınamaz ve olabildiğince ayrı kullanılmalıdır.· Bulaşmanın nasıl olabileceği tam bilinmediği için öğünlerde hastaya özel ve ayrı servisler yapılmalıdır. ( özellikle kahvaltılarda soslar, reçeller gibi ortak besinler bulaşma riskinden dolayı olabildiğince ayrı olmalıdır.)Çölyaklı bireyler teşhis konulduğundan itibaren beslenme şeklinde ve alışkanlıklarında yapılması gereken değişiklikler için uzman kişilerden(diyetisyen) yardım almalı ve detaylı bilgilendirilmelidir.Çölyak bir hastalık olarak düşünülmemeli, yaşam boyu kazanılan bir alışkanlık olarak devam edilmelidir.