Hülya TÜZÜNLER

Sağlıklı ve zinde bir eğitim için öncelikle çocuklarımızın beslenme eğitimini tamamlamalıyız.
Eylül ayının yaklaşmasıyla ailelerin okul hazırlıklarının da başladığını söyleyebiliriz. Çocuklarımız toplumsal ve bireysel birçok alışkanlıklarının büyük ölçüde kazandığı beraberinde birçok alanda kendini geliştirebildiği bir döneme girmektedir.
Okul çağı 6-10 yaş aralığı çocukları kapsayan kendini tanıma ve farkına varma dönemidir.
Bu dönem de kazanılan birçok alışkanlık ileriki dönemlerin zeminini hazırlamaktadır.
Dönem çocuklarının beslenme eğitimi ve alışkanlıkları için yine bu dönemde temel atıldığını söylemek yerinde olur.
Büyüme ve gelişmenin en hızlı olduğu bu dönem de sosyal uyum, yetersiz beslenme ile oluşabilecek sorunlar, psikolojik duygu durum değişikliği gibi etmenler çocuğun büyüme ve gelişmesini etkilemektedir. Beslenmenin her dönem olduğu gibi okul çağı döneminde de çok önemli olup okul başarısının artması, büyüme ve gelişmenin hızlanması, bedensel ve zihinsel olarak gelişimlerini sürdürebilmesi için çok önemlidir.

YETERSİZ VE DENGESİZ BESLENME SONUCUNDA

· Büyüme ve gelişme hızı azalır ve engellenir. (Bu sorunun önüne geçilmez ise çocuklarda boy kısalığı, aşırı zayıflık ve güçsüzlük gözlenir.)
· Sık sık hasta olurlar. Enfeksiyon hastalıkları sık ve ağır seyreder.
· Zeka gelişiminde gerilemeler ve eğitimde başarısızlıklar artar.
· Dikkat dağınıklığı, duygu-durum bozukluğu gözlenir.
· Sosyal çevreye uyum da zorluklar yaşanır.
· Yeme davranış bozukluları sıklıkla karşılaşılır.
· Diş çürükleri, ağız problemleri artar.
· Besine hassasiyet ve alerjiler gerçekleşir.
· Özellikle kız çocuklarında demir eksikliği çok fazla gözlenir.
· Kemik yoğunluğunun azalması ve beraberinde ileri dönemlerde osteoporoz riski artar.
· Dengesiz beslenme ile şişmanlık ve obezite artar.
· İleriki yaşla beraber diyabet, yüksek tansiyon, kalp damar hastalıkları, uyku apnesi gibi birçok hastalığa davetiye çıkarmaktadır.

DÖNEM ÇOCUKLARININ BESLENMESİ

Okul saatlerinin düzenli olması ile beslenme düzeni kolaylıkla sağlanabilmektedir. Ev dışında daha çok vakit geçirilir. Bu dönemde çocukların algılama gücü daha çok artacağından ailelere ve öğretmenlere büyük sorumluluklar düşmektedir.
Gerek arkadaş çevresi gerekse medya organlarının yayınları ile (televizyon, internet,) çocukların besin isteğinde seçicilik artacaktır.
Öncelikle çocuklarımıza beslenmenin önemini ve sağlık için olmazsa olmazı bilincinin oluşmasını sağlamak en temel görevimiz olmalıdır.
Bu dönemde ki en önemli öğün kahvaltı.
Birçok çocuğun geçiştirdiği ve yıllarca da alışkanlık haline getirdiği erken saatlerde yapılamayan kahvaltılar. Yeterli ve dengeli bir kahvaltı okul başarısını artırdığı göz ardı edilmemelidir. Çocukların tercihi göz önünde bulundurularak dengeli bir kahvaltı hazırlanmalıdır.
Okul saatleri belli olacağı için uygun ara öğünler ve gerekli durumlarda ana öğünlerde porsiyon şeklinde çocukların tüketimine hazır olmalıdır. Dönem çocuklarının gelişimleri için ortalama 5-6 öğün şeklinde beslenmeleri önerilmektedir.
Örnek protein olan yumurta günlük kahvaltıda tüketilmesine özen gösterilmelidir. Kasların güçlenmesi ve gelişimi, protein ihtiyacının karşılanması için et, balık, tavuk gereksinmeye uygun günlük tüketimi sağlanmalıdır.
Haftada 2 gün kuru baklagiller tabaklarda yerini almalıdır. Tahıllarla birlikte tüketilen baklagiller protein kalitesini artıracaktır.
Kemik ve diş sağlığı için süt ve süt ürünleri günlük tüketimine uygun artırılmalıdır.
Vitamin ve mineral açısından zengin olan sebzeler ve meyveler büyüme ve gelişmenin hızlanması, cilt ve göz sağlığı gibi birçok işleve sahiptir.
Tüketimi genellikle bu dönem çocuklarında yok denecek kadar az olan sebze ve meyvelerin tüketiminin artması için çocukların sevebileceği yöntemlerle sunulmalıdır.
Okul döneminde hazır fast food tarzı beslenmelerin önüne geçilerek sağlıklı atıştırmalıklar beslenmesine eklenmelidir.
Kuru yemişler, yaş ve kuru meyveler, evde hazırlanmış tam buğdaylı sandviçler, anne keki, poğaça, Ceviz, fındık, badem gibi kuru yemişlerin beslenmelerinde olmasına özen gösterilmelidir. Beslenme de hazır içecekler, meyve suları yerine meyvenin kendisini veya evde hazırlanan meyve suları ve içecekler tüketilmelidir. Doymuş yağ tüketimi azaltılmalı yerine sağlıklı yağlar tüketilmelidir. (Zeytinyağı gibi) Şeker ve şekerli yiyeceklerden uzak durulmalı ve atıştırma olarak verilmemelidir.
Çocukların öğünlerin de süt ve süt ürünleri, tahıllar, et grubu, sebze ve meyveler gereksinmeye uygun dengeli bir şekilde olmalıdır.

AİLELERE ÖNERİLER

· Çocuklar öğün atlamadan düzenli olarak beslenmelidir.
· Beslenme alışkanlığı kazandırılmalı ve her besin grubu tanıtılmalıdır. Sosyal uyum sağlama da zorluk yaşayabileceği unutulmamalı çocuğun yemeklerini kendisinin yemesi istenmelidir.
· Öğünlerde sevmediği yemekler var olduğunda çocuklar zorlanmamalı kendi tercihine uygun bir öğün planlanmalıdır.
· Yemeklerini tabağına gereksinmesi kadar konulmalıdır. İsterse tekrar eklenmelidir.
· Ara öğünler için geçiştirici şeker, bisküvi tarzı atıştırmalıklar yerine meyve, süt, kuru yemişler ile öğün kapatılmalıdır.
· Çocukların erişim engeli olmaksızın sosyal medya reklamlarından uzak tutulması sağlanmalıdır. Çocukların beslenme alışkanlığını kazanmasında yardımcı olacak bazı ipuçları: Çeşitlilik sağlanmalı, Yeterli ve dengeli beslenmeli, Çocukların görüşleri alınmalı, Sevilmeyen yemekler en eğlenceli hali ile sunulmalıdır.