KARS PUSULA / ADEM ALP

Kars'ta iş insanlarına Azerbaycan'daki yatırım ve iş fırsatları anlatıldı.

Kars Ticaret ve Sanayi Odası ev sahipliğinde, Azerbaycan Ticaret Temsilcisi Ofisi tarafından Azerbaycan ile Türkiye arasındaki ekonomik ilişkileri güçlendirmek ve Serhat illerinin kalkınma hedeflerine katkı sağlamak amacıyla 'Serhat İlleri Ekonomik Forumu' düzenlendi.

Türkiye ve Azerbaycan milli marşlarının okunmasıyla başlayan toplantıda Kars ile Bakü arasında doğrudan uçak seferlerinin başlaması hayalini kurduklarını söyleyen Kars Ticaret ve Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkanı Kadir Bozan, "Bu forumun, iki kardeş ülke olan Türkiye ve Azerbaycan arasındaki ekonomik ve kültürel bağları daha da güçlendireceğine, aramızdaki kadim kardeşliğe somut ve kalıcı boyutlar kazandıracağına gönülden inanıyorum. Kars, tarih boyunca birçok medeniyete ev sahipliği yapmış, kadim ve stratejik bir şehir olmanın ötesinde, Kafkasya coğrafyasının ayrılmaz bir parçasıdır. Bugün burada Azerbaycanlı kardeşlerimizi ağırlamak, aslında ortak bir geçmişin ve ortak bir geleceğin buluşmasına tanıklık etmektir. Kars, tarım ve hayvancılıkta büyük bir potansiyele sahip olan, yaylaları, meraları ve verimli topraklarıyla Türkiye'nin önemli üretim merkezlerinden biridir. Anadolu’nun en kıymetli hayvansal ürünlerinin – başta gravyer ve kaşar peyniri olmak üzere – üretildiği topraklardır. Turizm açısından ise, Ani Harabeleri'nden Sarıkamış’a, Çıldır Gölü’nden Doğu Ekspresi’ne kadar uzanan zengin bir yelpazeye sahibiz. Kış turizmi, kültür turizmi, Din turizmi, doğa turizmi ve gastronomi alanlarında büyük bir gelişim potansiyeli taşımaktadır. Sanayi tarafında ise, özellikle Organize Sanayi Bölgemiz, yeni yatırımlar için ciddi fırsatlar sunmakta; Kars, doğunun üretim ve lojistik merkezi olabilecek altyapıya ve iradeye sahiptir. Bugün forum kapsamında, Tarım İl Müdürlüğümüz, Kültür ve Turizm İl Müdürlüğümüz ile Organize Sanayi Bölgesi Müdürlüğümüz tarafından bu alanlara dair detaylı sunumlar yapılacaktır. Bu forumun ilki burada, Kars’ta gerçekleştiriliyor. Ancak bu bizim için yalnızca bir başlangıç. İnşallah bir sonraki forumu Nahçıvan’da düzenlemeyi planlıyoruz. Ve bizler, bu güzel iş birliğinin sürekliliğini sağlamak adına her türlü çabayı göstermeye kararlıyız. Yıllardır bir hayalimiz var: Kars ile Bakü arasında doğrudan uçak seferlerinin başlaması. Bu hayal, yalnızca iki şehir arasındaki mesafeyi kısaltmakla kalmayacak, aynı zamanda gönül bağlarımızı da güçlendirecektir. Kars Ticaret ve Sanayi Odası olarak, bu konuda üzerimize düşen her türlü sorumluluğu almaya hazır olduğumuzu özellikle ifade ediyor, Azerbaycanlı muhatap kurumlarımızdan da bu konuda destek beklediğimizi vurgulamak istiyorum. Ayrıca, Bakü-Tiflis-Kars Demiryolu Hattı, yalnızca yük taşımacılığı değil; ilerleyen süreçte yolcu taşımacılığıyla da iki ülke arasında turizm ve ekonomik ilişkileri daha ileriye taşıyacak stratejik bir koridor niteliğindedir. Bu hatta yolcu seferlerinin bir an önce başlatılması, karşılıklı kültürel ve ticari hareketliliğe önemli katkılar sağlayacaktır. Bugün burada, Azerbaycanlı ve Karslı iş insanları arasında B2B görüşmeler de gerçekleştirilecektir. Bu görüşmelerin, iki ülke arasındaki ticaret hacmine katkı sağlayacağına, ihracat kanallarını güçlendireceğine ve turizm başta olmak üzere birçok sektörde iş birliğini artıracağına yürekten inanıyorum." şeklinde konuştu.

Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Aliyev'in koydukları 15 milyar dolarlık ticaret hedefine ulaşmak için çalışmaların sürdüğünü dile getiren Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı Başkan Yardımcısı Vekili Selim Serkan Ercan, "Türkiye ve Azerbaycan iki devlet tek millet ama şimdi bu birlikteliğin çimentosu olan aslında ekonomik ortak ekonomik faaliyetleri de maksimuma çıkarma zamanı. Sayın Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan ve Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev'in koydukları 15 milyar dolarlık bir ticaret hedefi var. İşte bu ticaret hedefine ulaşma yolundaki önemli kilometre taşlarından biri burada Serhat ilimiz Kars'ta gerçekleşiyor. Biz KOSGEB olarak 35 yılı aşkın süredir Türk kobilerini ve girişimcileri destekliyoruz. Onların küresel rekabette güçlerini arttırmaya çalışıyoruz. Türkiye'de 3.5 milyon kobi var ve kobiler ekonomimizin lokomotifi. Yeni KOSGEB vizyonumuzda da aslında girişimcilere fikir yaşamasından ihracat yoluna, küresel rekabetçilerini arttırmaya kadar her alanda destekliyoruz ve yine günümüzün önemli konuları olan olmazsa olmaz konuları olan yeşil ve dijital dönüşüm konusunda da yine girişimcilerimize ve kobilerimize destekler sağlıyoruz. Karşılıklı ilişkilerimizin yanı sıra gerek Türk Devletleri Teşkilat'ında, gerekse de İslam İşbirliği Teşkilatı kapsamında ortak projeler yürütüyoruz ve bu projeler kapsamında da yine kobi ve girişimcilerimizin kalkınmasına, gelişmesine destek oluyoruz." dedi.

Türkiye'nin, Azerbaycan’ın hem ithalat hem ihracat hem de ikili ticaret hacminde ikinci en büyük ticaret ortağı olduğunu anımsatan Azerbaycan Cumhuriyeti Küçük ve Orta Ölçekli İşletmelerin Geliştirilmesi Ajansının Yönetim Kurulu Başkanı Orhan Memmedov ise, "Bu tür forumların önemi kesinlikle tesadüfi değildir. Azerbaycan ile Türkiye arasında var olan siyasi ve diplomatik ilişkiler, başta sayın cumhurbaşkanlarımızın karşılıklı güveni ve kardeşliği sayesinde bugün en üst düzeye ulaşmıştır. Bu ilişkiler ekonomik ve ticari ilişkilerin de genişlemesine olumlu katkı sağlamaktadır. Türkiye, Azerbaycan’ın hem ithalat hem ihracat hem de ikili ticaret hacminde ikinci en büyük ticaret ortağıdır. 2024 yılı sonuçlarına göre Azerbaycan ile Türkiye arasındaki ticaret hacmi 6,2 milyar dolarına ulaşmıştır. Bu ortak iş birliğinin doğal bir sonucu olarak Türkiye, Azerbaycan’ın toplam ticaret hacminde yüzde 13, toplam ihracatında yüzde 14,4, petrol dışı ihracatında ise yüzde 16,2 oranla önemli bir ortak olmaya devam etmektedir. İthalatta ise bu oran yüzde 11’dir. Azerbaycan’da şu anda faaliyet gösteren binlerce kardeş Türk şirketi vardır ve bu sayı sürekli olarak artmaktadır. Bu şirketler başta inşaat, hizmet, perakende satış ve tarım sektörlerinde faaliyet göstermektedir. Bu dinamik artış, karşılıklı iş ortamına duyulan güvenin somut bir göstergesidir. Doğal olarak, devletlerimiz güçlü bir yasal zemin oluşturmuştur ve bugün ikili ticari ilişkiler bu temel üzerinde gelişmektedir; iş insanları ortak projeleri hayata geçirmektedir. Bu bağlamda ajansımız KOBİA, KOBİ’lerin rekabetçiliğini artırmak, onları yerel ve dış pazarlara taşımak ve yatırımlara erişimlerini genişletmek amacıyla sistemli bir şekilde çalışmalar yürütmektedir. Bugüne kadar Türkiye’deki dost kurumlarla birlikte 20 mutabakat zaptı ve 2 niyet protokolü imzalamış bulunmaktayız. Ajansımız, ticaret ilişkilerinin geliştirilmesine büyük önem vermekte ve bu doğrultuda özellikle kardeş Türkiye kurumlarıyla, başta KOSGEB ve TOBB olmak üzere iş birlikleri kurmuştur. Türkiye’nin birçok şehrinde ikili forumlar gerçekleştirilmiştir." ifadesini kullandı.

Türkiye'nin Azerbaycan'da kamu yatırımı olarak 21 milyar dolarlık yatırımı bulunduğunu, özel sektörün de yatırım yapmasını ümit ettiklerini kaydeden Azerbaycan Ankara Büyükelçisi Reşat Memmedov de, "Kars’ta olmaktan büyük memnuniyet duyuyorum. İlk kez buradayım. Gerçekten çok etkileyici. Siz çok güzel bir yerde yaşıyorsunuz. Ama insan bazen gözünün önündeki şeyin kıymetini bilmez. Size söylüyorum, bu güzel yerin kıymetini bilin. Maşallah, gerçekten çok güzel. Azerbaycan-Türkiye ilişkileri, diğer ülkeler için örnek teşkil eden ilişkilerdir. Dünyada eşi benzeri olmayan, iki devlet arasında mevcut olan çok özel bir ilişkidir bu. Çünkü bu doğal bir bağdır, aynı damarlarında aynı kan akan tek milletin, iki devletin ilişkisidir. Zor zamanlarda birbirinin yanında olan, iyi günlerinde de sevincini paylaşan devletlerin ilişkisidir. Azerbaycan en zor dönemlerinde Türkiye’yi hep yanında bulmuştur, sizler onun yanında oldunuz. İyi gününde de yanındasınız. Biz de her zaman sizin yanınızdayız. Azerbaycan’ın bağımsızlığı bize çok pahalıya mal oldu. 1991 yılından bu yana yani 34 yıldır bağımsızlığımızı yeniden kazandık. Ancak tam egemenliğimizi ve toprak bütünlüğümüzü ancak iki yıl önce yeniden tesis edebildik. Bu süreçte durmadan şehitler verdik, kan döktük, savaştık. Çok ağır bedeller ödedik. Ama şükürler olsun ki, bugün özgür, güçlü ve bağımsız bir devletimiz var. Bu devletin gelişimi de artık bizim, bu neslin, bu milletin sorumluluğudur. Devlet ne yapabilir? Elindeki imkanları sunabilir, sorularınızı yanıtlayabilir, size yol gösterebilir, yanınızda olabilir, sizi koruyabilir. Bugün burada toplanmamızın amacı da bu zaten. Azerbaycan’ın imkanlarını, fırsatlarını daha iyi anlayalım. Türkiye’nin imkanlarını görelim. Türkiye’nin üreticileri Azerbaycan’a ne satabilir? Orada ne gibi işler yapabilir? Neyi üretip pazarlayabilir? Azerbaycan burada ne yapabilir? Biz bugün bu bilgileri paylaşmak için buradayız. Türkiye ile Azerbaycan arasındaki ekonomik ilişkiler devlet düzeyinde çok iyi gelişiyor. Azerbaycan’a en büyük yatırım yapan ülke Türkiye’dir. Bugüne kadar Türkiye, Azerbaycan’a toplamda 21.5 milyar dolar yatırım yapmıştır. Önümüzdeki üç yıl içinde de 6-7 milyar dolarlık yeni yatırımlar planlanmaktadır. Ancak bu yatırımlar bireysel ya da özel sektör yatırımları değildir. Bunlar doğrudan Türkiye devletinin yaptığı kamu yatırımlarıdır. Türkiye’nin şu anda Azerbaycan’da yaklaşık 17 milyar dolarlık yatırımı vardır. Bu da yine özel sektörün değil, devletin yatırımıdır. Fakat özel sektör yatırımlarının daha da artması gerekmektedir. Ticaretin daha da genişlemesi gerekir. Bugün özgürlüğünü yeniden kazandığımız Karabağ’da en büyük ihaleleri alan şirketler Türk şirketleridir. Birkaç milyar dolarlık işleri vardır. Tüneller, kara yolları, santraller, şehir inşaatları gibi büyük projeler yürütülüyor. Ama iş sadece devlet ihaleleriyle yapılacak bir şey değil. Aynı zamanda buradan götüreceğiniz ürünlerin satışıyla ilgili olarak da ciddi fırsatlar var. Çünkü orada şu an 7 il ve bunun içinde çok sayıda köy sıfırdan kurulmakta. Düşmanımız olan Ermenistan, 30 yıl boyunca oradaki taş üstünde taş bırakmadı. Bölgeleri tamamen yıktılar ki, insanlar bir daha oraya dönemesin. Ama bugün devletimiz oraya şehirleri sıfırdan inşa ediyor ve bu evleri vatandaşlara ücretsiz olarak veriyor. Çünkü amaç Karabağ’a hayatı geri döndürmektir. Ancak oradaki en büyük sorunlardan biri, insanların iş bulmasıdır. Devlet ev inşa edip ücretsiz verebilir ama insanlar iş bulamazsa oraya kalıcı dönüş çok zor olur. Bu nedenle devlet orada bir takım ayrıcalıklar ve teşvikler sundu. 10 yıl boyunca hiçbir vergi uygulanmadan, makinelerin gümrük vergisi olmadan, üretim vergisi olmadan, gelir vergisi olmadan bir serbest bölge statüsü tanındı. Yatırım yapacak iş insanlarına kredi, faiz destekleri sağlandı. Tarım ve hayvancılıkla ilgili yatırımların yüzde 60’ını devlet karşılıyor. Tarım makineleri, traktörler, sulama sistemleri gibi yatırımlarda yüzde 40 hibe, kalan yüzde 50’sine düşük faizli kredi veriliyor. Faizini de devlet ödüyor. Dünyada böyle bir teşvik sistemi neredeyse yok. Ama bu 10 yıllık destekler, o bölgeye yatırım çekmek için sunulmuştur." dedi.

Azerbaycan ve Türkiye’nin ilişkilerinin çıkarlar üzerine değil, kardeşlik esasına dayandığını söyleyen Kars Valisi Ziya Polat ise şunları söyledi; "Türkiye ve Azerbaycan, tarihi ve milli bağlara, karşılıklı güvene dayalı dostluk ve kardeşlik ilişkilerine sahiptir. Aynı kökten doğan, ortak tarihi ve geçmişi olan dost ve kardeş Azerbaycan ile Türkiye arasındaki ilişkiler her zaman çok sıcak ve dostane olmuştur, olmaya da devam edecektir. Bu manada; iki kardeş ülke arasında dostluk, iyi komşuluk, ticaret, ekonomi, eğitim, kültür, bilim, sağlık, haberleşme, ulaştırma, enerji ve askeri olmak üzere birçok alanda işbirliği ve anlaşmalar yapılmıştır. Türkiye ile Azerbaycan’ın birbirleriyle yakınlaşması, menfaatlerini koruyarak birlikte hareket etmesi, her iki ülkenin dış politikalarında da öncelikleri halindedir. Türkiye ile Azerbaycan arasındaki ilişkilerin dünyada başka ülkeler arasında eşi ve benzeri bulunmamaktadır. Çünkü; Azerbaycan ve Türkiye’nin ilişkileri çıkarlar üzerine değil, kardeşlik esasına dayanmaktadır. Azerbaycan ve Türkiye’de yaşayan Türkler, merhum Haydar Aliyev'in ifade ettiği “tek millet, iki devlet” sözünü özümsemiş olarak bütün kurumlarıyla beraber güçlenerek geleceğe doğru emin adımlarla yürümektedir ve inşallah dünya durdukça da yürüyecektir. Ülkemizin Kafkasya’ya ve Orta Asya’ya açılan kapısı olan Gazi Kars’ımızın stratejik konumu, serhat şehrimizi hem sosyal hem kültürel hem de ticari ilişkiler açısından önemli bir merkez haline getirmiştir. Türkiye ve Azerbaycan’ın tarihten gelen kardeşlik bağları ve stratejik ortaklığı, iş birliğimizin doğal bir zemin üzerinde yükselmesi fırsatlarını sunmaktadır. Tarihi İpek Yolu üzerinde bulunan Serhat Şehrimiz Kars, ülkemizin Kafkaslara ve Orta Asya’ya açılan kapısı konumunda olan ve tarih boyunca birçok medeniyete ev sahipliği yapmış bir tarih ve kültür şehridir. Kadim şehir Kars, tarihi ve kültür varlıkları açısından oldukça zengin bir turizm şehridir. Sahip olduğumuz büyükbaş, küçükbaş ve kanatlı hayvan varlığıyla ülkemizin önde gelen şehirlerinden birisidir. Gazi Kars’ımız, aynı zamanda markalaşmış coğrafi işaretli ürünleri, ekolojik ve gastronomik hazinelerden oluşan zengin bir repertuara da sahiptir. Organize Sanayi Bölgelerimiz, yatırım olanaklarına sahiptir ve yatırımcılarını beklemektedir. UNESCO Dünya Miras Listesinde yer alan Ani Ören Yeri, Sarıkamış Kayak Merkezi ve Doğu Anadolu Bölgesi’nin en büyük ikinci tatlı su gölü olan Çıldır Gölü, Türkiye’nin ilk ve tek Peynir Müzesi ve daha birçok zenginliğiyle ilimizdeki turistik destinasyonlardan bazılarıdır. Bu manada, Gazi Kars’ımız, turizm yatırımları açısından da son derece cazip bir şehirdir. Önümüzdeki dönemde açılması planlanan ve Azerbaycan’ı Nahçıvan üzerinden Türkiye’ye bağlayacak olan Zengezur Koridoru, stratejik bir hattır. Bu koridor, yalnızca iki ülke arasındaki ticaret ve lojistik faaliyetlerini kolaylaştırmakla kalmayıp, aynı zamanda tüm Türk dünyasının ekonomik entegrasyonuna da büyük katkı sağlayacaktır. Zengezur Koridoru’nun yanı sıra Türkiye-Nahçıvan Doğal Gaz Boru Hattı, Kars-Iğdır-Nahçıvan Demiryolu Hattı gibi projelerin tamamlanmasıyla birlikte enerji ve ulaşım alanlarında iş birliğimiz güçlenmeye devam edecektir. Bugün burada alınacak kararların, bildirilecek görüşlerin, her iki ülkenin iş adamları arasında yapılacak görüşmelerin Türkiye ve Azerbaycan arasındaki iş birliğine yeni bir ivme kazandıracağına inanıyorum. İki kardeş ülke olarak birlikte atacağımız her adım, yalnızca bugünümüzü değil, yarınlarımızı da aydınlatacaktır."

Konuşmaların ardından Türkiye ve Azerbaycan iş insanları istişare toplantısı gerçekleştirdi.