KARS PUSULA / ADEM ALP
Kars’ta, "Büyükbaş Hayvanlarda Dölverimi Sorunları ve Çözüm Önerileri" konulu panel düzenlendi.
İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Konferans Salonu’nda Kars Tarım ve Orman İl Müdürlüğü, Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesi, Kars Ticaret Odası, Kars Ziraat Odası, Kars Ticaret Borsası, Veteriner Embriyo Teknoloji Derneği, Kars İli Damızlık Sığır Yetiştiriciler Birliği ile Kars, Ardahan, Iğdır Bölgesi Veteriner Hekimleri Odası işbirliğiyle organize edilen panele Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Tarım, Orman ve Köyişleri Komisyon Başkanı Prof. Dr. Yunus Kılıç da katıldı.
Saygı duruşu ve İstiklal Marşı’nın okunmasıyla başlayan programın açılış konuşmasını Kars, Ardahan, Iğdır Bölgesi Veteriner Hekimleri Odası Başkanı Ercan Ödül yaptı.
Başkan Ödül konuşmasında "Bölgemizde bulunan ve bu yıl öğrenci kabulünün 40. yılını gurur ve mutluluk ile kutladığımız Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesinin artık ülke sınırlarımızı aşan 40 yıllık akademik birikimi ve gücü ile 1 milyonu aşkın büyükbaş, 2 milyonu aşkın küçükbaş hayvanın yetiştiriciliğini yapan bölgemiz üreticileri arasında bir köprü olma hedefi ve misyonunu Bölge Veteriner Hekimleri Odası olarak gönüllük esası ile yüklenmiş bulunmaktayız. Bu misyon gereği 7 Mart 2020'de "Türkiye'nin Buzağı Fabrikası Kars'ta Bölgemizin En Büyük Büyükbaş Hayvancılık Çalıştayı"nı düzenlemiş ve beklentinin üstünde geri dönüşlerle bizce başarıyla tamamlamıştık. Tüm Dünyada sosyal hayatı kesintiye uğratan 2 yıllık pandemi süreci noktalanır noktalanmaz bölge hayvancılığımızın sahada karşılaşılan en ciddi sorunlarından biri olan "Büyükbaş Hayvanlarda Dölverimi Sorunları"nın tespiti ve çözüm önerileri için panel hazırlıklarına başladık ve bugün bu panelde konunun uzmanı akademisyenleri, kamu otoritesini, ilgili sivil toplum kuruluşlarını, meslek odalarını ve sizleri biraraya getirebilme fırsatı bulduk. Birbirinden kıymetli hocalarımızın sunumları ve siz saygıdeğer katılımcıların değerli görüşleri bu panel esnasında yazıya dökülerek panel sonunda rapor haline dönüştürülecektir. Dünyanın nüfusunun hızla arttığı, insanoğlunun yaşamsal döngüsü için vazgeçilmez olan hayvansal proteinin ve dolayısıyla gıdanın her geçen gün tüm dünya ülkeleri için bir milli güvenlik meselesi haline döndüğü bugünlerde üretmekten asla vazgeçmeyen siz emektar üreticilerimize minnettarlığımı özellikle ifade etmek isterim. Toplantılarımızı takip eden üreticilerimiz bildiği fakat burada da tekrar etmek istediğim bir cümle ile sözlerime son vermek istiyorum; bugün karnınız doyduysa bir çiftçiye teşekkür edin, çiftçi yoksa gıda yok, gıda yoksa gelecek yok. " dedi.
Ardından, Kars İli Damızlık Sığır Yetiştiricileri Birlik Başkanı Eren Alp ise yaptığı konuşmada şunları söyledi. Başkan Alp; Kars ili hayvancılık bakımından Türkiye genelinden ilk 4. Sırada yer almaktadır. Kars İli Damızlık Sığır Yetiştiricileri Birliği olarak ilimizdeki hayvancılık faaliyetlerini daha verimli hale getirmek için döl verimi kontrolü ve suni tohumlama konularında üyelerimize gerekli bilgilendirme işlemlerini yaparak büyükbaş hayvanlarda kısırlaştırmanın önüne geçmek için yapılacak çalışmalar hakkında bilgi vermekteyiz. Öncelikle döl kontrolü projesi hakkında birkaç konuya değinmek istiyorum.
Başkan Alp; Döl kontrolü projesinin amacı damızlık seçiminde en güvenilir yöntem olan döl kontrolü uygulayarak Türkiye koşullarında döllerinin verimleri bilinen denenmiş boğa spermaları üretmektir. Kars’taki oranları ele alındığında bu ilimizdeki işletmelerde %40 oranında bir kuraklık söz konusudur. Kars gibi yetiştiriciliğin kalesi olan bir yerde çok ciddi bir kayıptır. Avrupa’ya baktığımızda spermaların döl kontrolünden geçirilmesi zorunluluğu mevcuttur. Bunu Türkiye’de neden yapmayalım ki? Bu ıslah çalışmaları ile her ülkede ülke tercihleri, yetiştirici koşulları ve ülke ekonomisi göz önünde tutulduğunu görüyoruz. Üretimin bir ülkenin en temel unsuru olduğunu biliyoruz o vakit bunun bir ülke sorunu olduğunu da söyleyebiliriz. Türkiye’de döl kontrolünden geçmiş boğalar sadece Damızlık Sığır Yetiştiricileri Birliklerinin yürüttüğü “Döl Kontrolü Projeleri” kapsamında teste tabi tutulabilir. Damızlık Birliklerinin İl ve İlçe Tarım Müdürlükleri ile ortaklaşa yürüttüğü projelerle bu bağlamda çok çalışmamız gerektiğini biliyoruz dedi.”
Alp, “Kars’ta, suni tohumlama hayvan yetiştiriciliği ve ıslahında vazgeçilmez bir yöntemdir. Irk ıslahında dünyada en çok kullanılan yöntem olan suni tohumlama yüksek verimli nesil elde etmek için uygulanır. Dünyada oldukça yaygın olan suni tohumlama yöntemi ülkemizde de son yıllarda sıklıkla yapılmaktadır. Suni tohumlama ırkın genetik ve fiziksel özelliklerinin iyileştirilmesini sağlar. Sığır ırkının dış özelliklerinin yanı sıra genetik özelliklerini de geliştirmeyi amaçlayan suni tohumlama yüksek verimli ırklar elde edilmesini sağlar. Suni tohumlama boğasından tohumlama boğasına bağlı olarak çok fazla yavru elde edilebilir. Suni tohumlama ile mevcut sığırların ıslah edilmesi sağlanarak hem de daha kaliteli ve yüksek verime sahip buzağılar elde etmeyi amaçlıyoruz ifadelerini kullandı.”
Daha sonra Kars Tarım ve Orman İl Müdürü İbrahim Altıntaş bir konuşma yaptı. İl Müdürü Altıntaş; Kars’ta suni tohumlama çalışmaları ve oranları ile ilgili katılımcılara bilgi verdi. Altıntaş; “Suni Tohumlama Uygulamaları ile Etçi ve Kombine Irkların Yaygınlaştırılması Projesinin” uygulandığını, 2020 yılında başlatılan “Suni Tohumlama Uygulamaları İle Etçi ve Kombine Irkların Yaygınlaştırılması Projesi” suni tohumlama projesi;
Ardahan, Erzurum, Kars, Yozgat illerinde sığırlarda etçi ve kombine ırk boğaların spermaları ile suni tohumlama uygulamalarının yaygınlaştırılması ve kırmızı et üretiminin artırılması amacıyla yapılmıştır. Samsun ve Diyarbakır illerinde ise mandalarda suni tohumlama uygulamalarının yaygınlaştırılması hedeflenmiştir. 2021 yılında Proje 29 ilde uygulanmaya koyulmuş olup; aynı yıl içerisinde 13 il daha eklenerek toplam 42 ilde ETKİYAP projesi uygulanmıştır. 2022 yılında da aynı illerde Projeye devam edilmektedir. ETKİYAP projesi kapsamında 2021 yılında 18 adet araç 3 yıl kiralanmış olup; suni tohumlama çalışmalarında hizmet vermektedir. Projeye ilişkin uygulamalar başlamadan önce Kars ve Ardahan illerinde görevli ve suni tohumlama sertifikası olmayan 37 adet personele, Kars Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dölerme ve Suni Tohumlama A.B.D. nda suni tohumlama eğitimi verilerek sertifika almaları sağlanmıştır. İl Müdürü Altıntaş, 2021 yılında il genelinde 14.783 adet suni tohumlama yapılmış olup; İl/İlçe Müdürlüklerimiz ekipleri tarafından 7.601 adet uygulanmıştır. ( % 51,41) 2022 yılında ilk 6 ay içerinde 11.354 adet suni tohumlama yapılmış olup; İlçe Müdürlüklerimiz ekipleri tarafından 8.515 adet uygulanmıştır. ( % 75) Proje sonucunda suni tohumlama uygulamaları ile beklenen faydalar; Yüksek verimli döller elde edilmesinin sağlanması, Tabii tohumlamaya bağlı bulaşıcı hastalıkların önlenmesi, Döl verimine bağlı kayıpların azaltılması ile damızlık ve kasaplık hayvan sayısının artırılması, Etçi ırkların yaygınlaştırılarak kırmızı et üretiminin artırılması. Proje sonunda elde edilecek besi materyallerinin genetik kapasitesinin yüksek olmasına bağlı olarak birim hayvan başına alınacak kırmızı et miktarı artacağından projeden faydalanan üreticilerin gelir seviyesinin artacağı öngörülmektedir dedi.
"Büyükbaş Hayvanlarda Dölverimi Sorunları ve Çözüm Önerileri" Paneli’nde konuşan Tarım, Orman ve Köyişleri Komisyonu Başkanı Kars Milletvekili Prof. Dr. Yunus Kılıç, “Türkiye şuanda dünyada kırmızı et tüketimini ne üstlerde, ne çok altlarda tüketebilen bir ülkedir. Artırmaya ihtiyacı var mıdır vardır. Avrupa’da kırmızı et tüketimi çok daha fazla gözükür. Sebebi, biliyorsunuz. Ciddi miktarda domuz eti tüketirler. Onun için bizden yüzde 20, yüzde 30 daha fazladır. Bizim de onu yakalamamız lazım. Zamanında yanlış politikalarla, birini rehber almadan yapılan uygulamalarla görülmüştür ki ülke insanımızın bir takım kaynakları bilinçsizce israf edilmiştir. İstenilen hedefe ulaşılamamıştır” dedi.
Kılıç, “Bizim ülkemiz, bizim coğrafyamız etçi ve kombina ırkları uygundur. Bizim özellikle mera hayvancılığımızın olduğu hayvanlarımızın beslenmek için yavrusunu doyurmak için uzak otlak alanlar olduğunu düşünecek olursanız yürümesi lazım, hareket etmesi lazım. Kas yağısının, kemik yapısının buna uygun olması lazım. Üstelik bizim süt tüketimimiz, çiy süt tüketimimiz özellikle dünyada az olan ülkelerden birisiyiz. Öyle bir alışkanlığımız yok. onun için biz çok süt tükettiğimiz zaman süt başımıza bela oluyor. Sütü satacak, tüketecek yer bulamıyoruz. Sütün fiyatları düşük, sütün fiyatı düştüğü zaman üretici haklı olarak süt sığırını elinden çıkarıyor. O zaman et yetiştiriciliği de sekteye uğruyor. Bizde bunların dengeli olması lazım. Özelikle etçi ırklara, kombine ırklara dönmemizin sebebi ülke olarak budur” diye konuştu.
Yapılan konuşmaların ardından panele geçildi. Büyükbaş Hayvanlarda Dölverimi sorununu paneli İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Veteriner Fakültesi’nden Prof. Dr. Serhat Alkan, Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesi’nden Prof. Dr. Yavuz Öztürkler ile Prof. Dr. Cihan Kaçar’ın sunumları devam etti. Panelde çok sayıda STK Başkanı ve hayvan üreticileri katıldı.
