KARS PUSULA / ADEM ALP
Kars ve ilçelerinde çiftçilerin yaygın olarak ürettiği şeker pancarında hasat ve kampanya dönemi 5 Ekim’de başladı. 2021-2022 yılı kış mevsiminde etkili olan kar yağışıyla verimli bir sezon geçiren çiftçiler bu yıl 15 bin dekar alanda şeker pancar ekimi yaparak Kars Şeker Fabrikasının bacasının tütmesine katkı sundu.
Kars'ta şeker pancarı üreten çiftçiler, hasatla emeklerinin karşılığını almak için gece gündüz demeden pancar sökümünü gerçekleştiriyorlar. Hasat döneminde üreticilerin zahmetli uğraşlarıyla süren bu yolculukta, aylar önce tarlaya ekilip olgunlaşan şeker pancarı, üreticiler ve işçilerle gerek modern yöntemler gerekse geleneksel metotlar ile tarladaki topraktan şeker pancarlarını toplayıp fabrikaya taşıyorlar.
Daha sonra çiftçilerce kamyonlar ve traktörler işlenmesi için fabrikaya götürülen şeker pancarının şekere dönüşüm yolculuğuna, 1990'da temeli atılan ve 30 Ekim 1993'te açılışı yapılan, Kars Şeker Fabrikası eşlik ediyor.
Fabrikaya getirilen pancarlar, kanallarda basınçlı suyla yıkanarak, Taş, toprak ve otlardan farklı işlemlerden geçirilerek temizlenen pancarlar daha sonra kesime gönderiliyor. İşleme başlangıcında fabrikada kesme makinelerinde belirli boyutlarda kıyılan pancar, ardından banttan geçirilip fabrikanın haşlama bölümüne dökülüyor. Burada şerbetle ayrı bir işleme alınan pancar difüzyona gönderiliyor. Bu işlemler sonrası pancardan ortaya çıkartılan şeker, kurutulup eleklerden geçirildikten sonra toz halinde torbalara doldurularak piyasaya verilmek üzere fabrikanın ambarına teslim ediliyor.
Türk-Şeker Kars Şeker Fabrikası, günlük 2 bin 500 ton pancar işleme kapasitesine sahip, ayrıca yıllık 200 bin ton pancar, 26 bin ton kristal şeker, 8 bin ton melas ve 60 bin ton küspe üretimi gerçekleştiriyor. Geçtiğiniz yıllarda yılda ortalama 35 gün şeker üretim faaliyetlerine devam eden fabrikada, bu yıl elde edilen yüksek verim dolayısıyla üretim çalışmaları 90 güne çıkartıldı. Kars Şeker Fabrikası aynı zamanda, kırsal kesimde istihdam, iç göçün yavaşlatılması, bölgesel gelişmişlik farklarının azaltılması gibi sosyal işlevleri de yerine getiriyor.
Fabrikanın çalışma süreci hakkında bilgi veren Kars Şeker Fabrikası Müdürü Ayhan Babacan, 1993 yılında kurulan fabrikanın bu yıl da pancar alım kampanyasının devam ettiğini söyledi.
Fabrikanın Kars'a, ülkeye önemli katıklar sunduğunu anlatan Babacan, "60 bin ton pancarı Kars'ta üretmekteyiz, Ağrı Patnos bölgesinde fazla üretimden dolayı elde edilen pancar bize gelecek. 115 bin ton oradan pancar gelecek, bu yıl 155 bin ton civarında pancar işlemeyi hedefliyoruz. Çiftçilere sevkiyat programı veriyoruz 23 Eylül'de söküm talimatı verdik, çalışmalar devam ediyor pancarlar geliyor." dedi. Babacan, pancarın fabrikaya gelişinden şekere dönüş süresini titizlikle yürüttüklerini dile getirerek, "Günde 2 bin, 2 bin 500 ton civarında pancar fabrikamıza geliyor, pancar fabrikaya geldikten sonra önce stoklama alanına alıyor ve işlemeye başlıyoruz. Ekimin ilk haftasında işlemeye başladık ve şu anda 2 bin ton civarında pancar işliyoruz. Pancarı saate 75 ton-80 ton arasında alarak önce silodan yüzdürerek pompalara doğru geliyor, buradan ayraç çarkından geçerek taş, otlarından ayrılıyor ve bunkere geliyor, buradan da pancarlar bıçaklarla kıyım haline geliyor. Kıyılan pancarlar haşlamaya alıyoruz, kıyımı 70 derecede haşladıktan sonra difüzyon ünitesine çekiyoruz ve bunun içindeki şekeri şerbete çevirerek alıyoruz." diye konuştu.
Şerbeti buharlaştırdıktan sonra mayalama usulüyle kristalleştirdiklerini ifade eden Babacan, şunları kaydetti: "Şekerin pişirimi 3-3.5 saat sürüyor, belli işlemlerden geçtikten sonra kurutmaya alıyoruz. Kuruduktan sonra ambalajlamaya alıyor ve daha sonra depoya alıyoruz. Yaklaşık 30 yıldır çalışan bir fabrika pancarımız çok azdı, 1998 yılında en yüksek pancarı işlemiş 168 bin ton. İnşallah bu yıl geçmiş yılların rekorunu kırmayı hedefliyoruz, Kars için bu fabrikayı bir dönüm noktası olarak görüyorum. Bu sene verimli, bu süreç 5 yıl daha devam edecek ve fabrikamızın dumanı 20, 30, 40 gün çalışan fabrika şimdi 85,90 gün çalışma durumunda bu da hayırlı olsun, bundan dolayı çok mutluyum. Geçen yıl 78 bin ton işledik, bu yıl 160 bin tona çıkma ihtimalimiz var bu da bizim için gurur verici bir olay, bu fabrikanın dumanının tütmesi için elimizden geleni yapacağız."
